Tłumaczenie stopni i tytułów naukowych – jak wykonać je prawidłowo?
Przekład stopni i tytułów naukowych może wydawać się prostym zadaniem. W praktyce wzbudza wątpliwości oraz wymaga szczególnej uwagi z powodu odmiennych systemów nadawania uprawnień w różnych państwach, kwestii znaczeniowych, a także zasad językowych. Jak prawidłowo wykonać tego typu zlecenie? O czym pamiętać i na co zwrócić uwagę?
Różnice między stopniem a tytułem naukowym
Pojęcia “stopień naukowy” i “tytuł naukowy” często stosowane są zamiennie, co stanowi błąd. Zgodnie z przepisami wprowadzonymi w życie w 2018 w Polsce pierwszy termin odnosi się bowiem jedynie do dwóch stopni, jakimi są doktor oraz doktor habilitowany. Tytułem naukowym natomiast można określić wyłącznie profesurę w określonej dziedzinie nauki. Licencjat, inżynier lub magister to z kolei tytuły zawodowe.
Trudności związane z tłumaczeniem tytułów i stopni naukowych
W każdym kraju system edukacji może być nieco odmienny, dlatego poszczególne polskie tytuły oraz stopnie naukowe niekoniecznie zawsze będą miały swój idealny odpowiednik w języku angielskim, niemieckim, francuskim bądź innym. Realizując tłumaczenie pisemne lub ustne, każdy profesjonalista powinien o tym pamiętać, aby rzetelnie wykonać swoją pracę. Ścieżka kształcenia w Polsce zdecydowanie różni się od tej realizowanej na przykład w Ameryce Północnej, gdzie najwyższym dostępnym stopniem jest doktorat.
Jak dobrze przetłumaczyć stopień naukowy?
Biorąc pod uwagę wspomniane komplikacje, nie ma jednej sprawdzonej i skutecznej techniki dotyczącej tłumaczenia tytułów oraz stopni. Wielu specjalistów zaleca pozostawienie terminów określających uprawnienia naukowe lub zawodowe w oryginalnej formie, jak również uzupełnienie ich krótkim wyjaśnieniem w nawiasie. Dzięki takiemu zabiegowi można poszerzyć kontekst znaczeniowy i kulturowy, wiernie przekazać poziom wykształcenia, a także ułatwić odbiorcy zrozumienie specyfiki oraz rangi danego tytułu.
Wspomniana metoda wydaje się właściwa również z innego powodu. Wykonanie przekładu stopnia naukowego wymagałoby od specjalisty dokonania oceny i ustalenia, czy konkretny tytuł w danym kraju stanowi ekwiwalent terminu w języku docelowym. Nie należy to do uprawnień tłumacza, ponieważ opinie w tej kwestii wydawane są przez odpowiednie instytucje oficjalne.
Zasady dotyczące tłumaczenia stopni naukowych
Tłumacze podejmujący się przekładu stopnia lub tytułu naukowego podczas pracy powinni stosować kilka ważnych zasad. Po pierwsze, po wybraniu adekwatnego terminu należy konsekwentnie stosować go w całym dokumencie.
Poza tym warto zwrócić uwagę na zasady zapisu odmienne się w wielu krajach. Doskonałym przykładem jest stopień doktora, który w języku polskim zapisuje się małą literą, natomiast w angielszczyźnie dużymi literami (Doctor of Philosophy). Kłopot może sprawić również pisownia skrótowców, przy których w niemieckich tekstach zawsze stawia się kropkę. W języku polskim pomija się ten znak przy terminach występujących w mianowniku liczby pojedynczej.
Poprawne tłumaczenie stopnia, tytułu naukowego czy zawodowego może sprawić trudność, ponieważ wymaga rzetelnego researchu, odpowiedzialnego podejścia do tematu, a także dokładności. Jeśli zależy Ci na profesjonalnym przekładzie ważnych dokumentów – powierz to zadanie tłumaczowi przysięgłemu z Biura Tłumaczeń Interlogos w Bielsku-Białej!
